BÀN SƠ VỀ CÁC NGHI THỨC ĐÁM CƯỚI

  

Tuần vừa rồi tôi có tham dự hai đám cưới do nhà gái mời, một ở Sài Gòn, một ở Chợ Lách.

 

Cả hai đám đều vui, tuy có khác nhau về nơi đãi ăn. Ở Sài Gòn thì khách mời được đãi ăn tại một nhà hàng sang trọng với những “màn trình diễn” khá hoành tráng một số nghi thức đám cưới, về hình thức thì na ná giống nhau, từ các nhà hàng thành phố đến nhà hàng tỉnh huyện trong vài chục năm gần đây. Ở Chợ Lách, khách mời được đãi ăn ngay tại nhà sau khi hai gia đình tiến hành các nghi thức đám cưới trước bàn thờ gia tiên, đơn giản hơn nhưng cũng đủ thân mật ấm cúng! Về lễ nghi, cả hai đám đều cố giữ một số lễ nghi truyền thống, bỏ hay chế bớt một số nghi lễ nặng hình thức, có vẻ “màu mè” không cần thiết hay mang màu sắc mê tín. Tuy nhiên tổ chức thực hiện các nghi thức này tại hai nơi không giống nhau.

Thật ra tại nhiều địa phương miền Nam, đám cưới được tiến hành theo những nghi thức trông thì khá giống nhau nhưng thật sự mỗi nơi khác nhau một ít tùy địa phương. Đã dự nhiều đám cưới, tôi nghĩ nguyên nhân của sự khác nhau này là do cách nghĩ về ý nghĩa các nghi thức của từng người, từng địa phương khác nhau, dầu ai cũng cho rằng mình giữ theo truyền thống. Tuy vậy có một số người chỉ xem đám cưới như một hình thức phải có, để cho vui, để chụp hình cho đẹp, để “trả lễ” cho nhau theo kiểu “lần trước anh mời tôi thì lần này tôi mời anh”… chủ yếu để đãi ăn sao cho ngon, bia-rượu sao cho đủ, không cần hiểu các nghi thức của buổi lễ cưới có ý nghĩa như thế nào theo truyền thống.

Dầu sao tại cả hai đám mà tôi đã dự, hai họ đàng trai, đàng gái đều vui vẻ. Sau phần lễ, cả cô dâu, chú rể, hai bên sui gia, họ hàng, khách mời và bạn bè đều tươi cười cụng ly chúc tụng… bia rượu “chảy như suối”, phó nhòm chụp hình không nghỉ tay! Như vậy có thể nói, với cái nhìn “đại khái” không “xét nét” về lễ nghi chi tiết, đám cưới được tổ chức như thế cũng là “được” rồi, là “vui” rồi!

 

Thời nay, nhất là tại những thành phố lớn, nhiều nhà coi việc tổ chức đám cưới ở nhà hàng là quan trọng. Thay vì nhà hàng chỉ là nơi “đãi tiệc cưới” thì lại trở thành nơi “tiến hành các nghi thức lễ cưới” trong khi các nghi thức này có thể đã tiến hành rồi tại nhà trai, nhà gái! Người dễ tính có thể “xuề xòa” với những màn trình diễn hoa hòe theo sự hướng dẫn của MC của nhà hàng. Họ có thể “xuề xòa” cả với nhạc nền trong màn trình diễn lấy từ những bài nhạc tả mối tình buồn, tình biệt ly…!

Thêm nữa, một số gia đình ngày nay do không có kinh nghiệm và không chịu tìm hiểu những lễ nghi truyền thống, nên khi làm lễ cưới, trăm sự đều nhờ vào “bác phó nhòm”! Và thường thì anh bạn này hay “vẽ chuyện” để chụp được nhiều tấm hình đẹp theo ý thích của anh ta!  

 

Cũng nên biết, theo truyền thống, có một nghi thức gọi là “cô dâu ra trình diện” sau khi đàng trai đã “trình nữ trang” của đàng trai cho cô dâu. Ý nghĩa của nghi thức này là lúc đó cô dâu vẫn còn là con gái trong nhà được mẹ dẫn bước ra chào khách và sửa soạn để nhận nữ trang (sau khi cha mẹ cô gái đã nhận các mâm lễ vật và cặp đèn long phụng). Chỉ sau khi được chàng trai đeo nhẫn, mẹ chàng trai đeo bông tay, vòng cổ… theo nghi thức “đeo nữ trang”, rồi cùng chàng trai tiến hành nghi thức “dỡ mâm trầu”… thì từ lúc ấy cô gái mới là vợ, là dâu, theo truyền thống!

Sở dĩ tôi nhắc kĩ những nghi thức này vì tôi đã trông thấy một việc “thiếu hiểu biết” trong một đám cưới mà “bác phó nhòm” là “đạo diễn”. Sau khi đàng trai “trình nữ trang”, anh ta ra lệnh cho chàng trai vào tận phòng trong nắm tay cô gái dắt ra để “đeo nữ trang”! Theo phong tục người mình, một chàng trai chưa phải là con rể thì không được phép vào trong phòng cô gái! Để cho “suôn sẻ” buổi lễ, những người lớn trong họ nhà gái tuy thấy “ngứa mắt” nhưng đành phải lặng thinh!

 

Tôi khó tính nên nói nhiều về ý nghĩa của những nghi thức. Tuy nhiên dầu sao ngày nay nhiều gia đình còn tổ chức thực hiện các nghi thức đám cưới tại nhà trước bàn thờ gia tiên thì cũng đã tốt rồi! Biết đâu không tới chục năm nữa, người ta đơn giản hóa đám cưới, chỉ làm một lần là nhờ hẵn nhà hàng thực hiện luôn các nghi thức, dầu “màu mè” cũng được,càng vui, trước khi nhập tiệc… không cần làm đám cưới tại nhà?! Như thế, rồi cũng xong…!

 

Thật ra những nét văn hóa cũ của đám cưới… đang có vẻ mai một dần!

 

Tháng 7/ 2023