ĐÀ GIANG ĐỘC BẮC LƯU VÀ THUYỀN VIỄN XỨ

 

(Trong khi lang thang trên mạng rà tìm những bài nhạc về sông Đà, tôi bất ngờ chợt thấy đôi câu thơ xưa được viết thật nhỏ và khiêm tốn trên những slide đầu của bản nhạc Nhớ Bến Đà Giang.  Đó là hai câu thơ của Nguyễn Quang Bích được Nguyễn Tuân lấy làm đề từ cho tác phẩm Người Lái Đò Sông Đà của mình)

 

Thật hay cái phong vị của một kẻ sĩ ngày trước!

Chúng thủy giai Đông tẩu

Đà  giang độc Bắc lưu    

Tìm hiểu trên mạng, tôi nghĩ Nguyễn Quang Bích có thể đã làm đôi câu thơ này khi trấn nhậm tuần vũ Hưng Hóa, nhưng cũng có thể về sau, khi ông lãnh đạo một nhóm Cần Vương kháng chiến chống Pháp. Tùy mỗi hoàn cảnh như thế của ông, ý tứ câu thơ có thể được chúng ta hiểu hơi khác một ít… Nhưng xét về địa lý thiên nhiên sông ngòi đất Bắc, để lột tả được cảnh dòng nước sông Đà hùng vĩ chảy ngược lên hướng Bắc trước khi đổ vào sông Hồng gần Ba Vì trong khi tất cả những dòng sông khác trong cả nước đều thẳng đường xuôi Đông ra biển… ta thấy tác giả ắt phải ẩn chứa vào ý thơ một thứ hùng khí nào đó trong tâm can kẻ sĩ đất Việt thời ngoại xâm.

Chúng ta đều biết con sông Đà đã là đề tài sáng tác của biết bao nhiêu văn nghệ sĩ thời tiền chiến. Riêng Nguyễn Quang Bích qua đôi câu thơ trên đã mượn dòng chảy nước sông Đà để nói lên cái chí hiên ngang của mình. Đi sau ông lại còn biết bao văn-thi-nhạc sĩ khác cũng đã mượn sông Đà để nói lên cái tình. Tất cả họ đã viết được biết bao câu văn, lời thơ, dòng nhạc… thật tuyệt vời !

 

Tôi có thể kể ra đây nhiều ý thơ thật lãng mạn nhưng kiêu hùng liên quan đến sông Đà dọc theo con đường Tây Tiến trong nhiều bài thơ của Quang Dũng… và tôi có thể kể ra đây chuyện Người Lái Đò Sông Đà mà Nguyễn Tuân đã viết thành tùy bút với lời văn thật bay bướm nhưng rất trữ tình khi nhìn con hươu ngây thơ ngẩng đầu ngơ ngác nghe tiếng còi tàu trong sương... Văn hay quá! Thơ đẹp quá!

Thi- văn đã vậy. Nhạc về sông Đà cũng chẳng kém !

Hãy nghe trọn bài Nhớ Bến Đà Giang trên trong khi vừa ngắm nhìn phong cảnh hoang sơ tuyệt đẹp quanh sông qua những slide của video clip dó!

Nhưng thật là thiếu sót nếu không đề cập tới một bài thơ rất hay cũng liên quan đến sự chia ly trên dòng nước sông Đà. Đó là bài thơ lục bát Thuyền Viễn Xứ của nữ sĩ Huyền Chi viết khi bà còn rất trẻ:

   

        ...Có thuyền viễn xứ Đà Giang /   Một lần dạt bến qua ngàn lau thưa

Hò ơi! Câu hát ngàn xưa /   Ngân lên trong một chiều mưa xứ người

Đường về cố lý xa xôi /   Nhịp sầu lỡ bước, tiếng đời hoang mang

Sau mùa mưa gió phũ phàng /  Bến sông quay lại, hướng làng nẻo xa

Lệ nhòa như nước sông Đà /   Mái đầu sương tuyết lòng già mong con....

 

Thật là duyên may khi bài thơ hay như thế lại được phổ nhạc bởi Phạm Duy, một nhạc sĩ tài danh mà có người gọi ông là “tay phù thủy” của làng nhạc thời tiền chiến! Bài nhạc cũng mang tên Thuyền Viễn Xứ …  được viết theo nhịp  ¾  Boston với những giai điệu  thật tình cảm, lột tả được nỗi nhớ nhung của con người xa xứ bên sóng nước mênh mông của dòng sông trên miền núi rừng Tây Bắc đó!

Chiều nay sương khói lên khơi /   Thùy dương rũ bến tơi bời

Làn mây hồng pha ráng trời /         Sóng Đà giang thuyền qua xứ người

Nhìn về đường cố lý /                      Cố lý xa xôi

Đời nhịp sầu lỡ bước /                     Bước hoang mang rồi…!

Quay lại hướng làng /                     Đà giang lệ ướt nồng

Mẹ già ngồi im bóng /                     Mái tóc tuyết sương

Mong con bạc lòng…

 

Tôi không chọn các trang nhạc được hát bởi các ca sĩ tài danh một thời hay đương thời, với giàn nhạc thính phòng quy mô hay được phối khí tinh xảo… mà lại giới thiệu giọng hát của một “chàng” dược sĩ Sài Gòn xưa, Phạm Ngọc Lân, với đơn giản một cây đàn guitare tự đệm… mà  nay tuy đã vào độ tuổi cổ lai hi nhưng  tiếng đàn giọng hát của anh vẫn còn đủ sức làm rung động và ấm lòng những con người không thể quên hương xưa ngày cũ!

Hãy vào:  http://www.youtube.com/watch?v=8PNHA_hrK7g

…để cùng rung động với lòng người xa xứ và sóng nước sông Đà!

Tháng 6/ 2013