Sau khi đã viết vài bài trao đổi về thơ với nhóm thơ của Cựu học sinh Trung Học Chợ Lách, tôi không muốn viết nữa! Nhưng tình cờ trên FB của bạn Patrice Tran (Việt kiều tại Pháp), tôi được đọc bài giới thiệu của anh về một bài thơ của thi sĩ Đông Hồ và sau đó là những bài dịch thơ và họa thơ của nhiều nhà thơ xưa-nay liên quan đến bài thơ ấy. Nhận thấy “không khí thơ” có vẻ vui và sôi nổi, tôi lại muốn “góp mặt” đôi chút!
Trước tiên, nhắc đến thầy Đông Hồ, tôi vẫn nhớ dáng người gầy gầy của nhà thơ không có bằng cấp gì mà vẫn được mời giảng dạy môn Văn chương quốc âm miền Nam, mỗi tuần vài ngày bước từng bước lên vài bậc tam cấp vào giảng đường Đại học Văn khoa SG để dạy sinh viên. Rồi tôi cũng nhớ một ngày có cảnh ồn ào khi sinh viên bế thầy ra xe đi cấp cứu vì nhà thơ bị đột quỵ ngay trên bục giảng đang khi ngâm bài thơ “Trưng Nữ Vương” của nữ sĩ Ngân Giang….
Riêng trên FB của Patrice Tran (vốn là cựu học sinh trung học Hà Tiên), anh đã viết: “Sáng nay nhìn thấy hoa Forsythia đã nở trong vườn nhà, lòng tôi chợt nhớ đến bài thơ chữ Hán "Đề cố viên hoa" (Đề hoa vườn cũ) của thi sĩ quê nhà Đông Hồ, nguyên tác bằng chữ Hán (1961) sau đây :
Tây vọng Hà Tiên mãn lộ trần,
Nhất chi tân đáo cố viên xuân.
Bạch đầu hốt giác phồn hoa mộng,
Y cựu siêu nhiên ngã cố nhân.”
Và anh đề nghị mọi người tham gia họa lại bài thơ của bậc thầy, “chủ yếu góp mặt cho vui, cố gắng chút đỉnh để còn được chút tiếng thơm là hậu bối của "Chiêu Anh Các" ngày xưa”! Rồi vì mình là người đã ban đầu ngỏ ý nên phải đi tiên phong để làm gương, anh xin được họa lại như sau:
Hà Tiên xa lắm mấy dặm đường,
Hoa xuân ngày cũ nhớ quê hương.
Người xưa xiêm áo màu thanh lịch,
Ta khách viễn hành vẫn tuyết sương...
(Paris, khách viễn phương Patrice Tran, 12/05/2022…)”
Đó là một bài họa thơ như chính anh đã tự nhận. Trong sự họa thơ người viết có thể dựa vào từ và ý của một bài thơ có trước đó để nói lên cái tình cái ý của riêng mình. Sau đó để cho trang thơ trên FB của mình thêm phong phú, anh đã cho đăng lại các bài, có vẻ là dịch thơ hơn là họa thơ, của những bậc thi sĩ cùng thời với nhà thơ Đông Hồ.
Đây là bài của Bùi Khánh Đản:
Thăm thẳm Hà Tiên khuất bụi đường,
Vườn xưa Xuân gửi một cành hương.
Cố nhân vẫn giữ màu thanh lịch,
Riêng khách phồn hoa tóc điểm sương.
Đây là bài của Hư Chu:
Ngoái lại vườn quê ngập bụi trần,
Một cành chợt đến nở hương xuân.
Bạc đầu sực tỉnh cơn mơ tục,
Mà cố nhân rày vẫn cố nhân
Nhưng tôi nghĩ không ai hiểu ông bằng nữ sĩ Mộng Tuyết, người bạn đời của ông:
Mù mịt Hà Tiên ngập bụi đường,
Một cành xuân đến tự quê hương.
Phồn hoa chợt tỉnh sương pha tóc.
Mà cố nhân còn vẹn sắc hương.
(Theo nữ sĩ, cành hoa đến tự quê hương và “cố nhân còn vẹn sắc hương” có nghĩa là mảnh vườn cũ vẫn còn đẹp như ngày nào!)
Đó là những bài cũ, còn những bài họa thơ mới theo gợi ý của Patrice Tran thì thật là “đa sắc màu”! Tôi không thể viết hết ra đây. Các bạn muốn xem cứ ghé vào trang FB với nickname PatriceTran sẽ đọc được nhiều bài họa thơ từ các nơi gửi về, từ Hà Tiên, Rạch Giá, Long Xuyên, Mỹ Tho, Sài Gòn… và cả Pháp, Mỹ. Mỗi người mỗi vẻ, rất hay và vui…!
Dầu sao tôi cũng ghi lại ở đây lời của một bạn tên Trương Minh Quang Nguyễn nhắc lại nguồn gốc của bài thơ này do nữ sĩ Mộng Tuyết kể trong quyển Văn Hóa Nguyệt San số XIII năm 1964 như sau: “Nhà thơ Đông Hồ hơn 15 năm chưa về Hà Tiên nên khi Xuân đến, bằng hữu của ông chặt cho một cây mai trên ngàn Điệp Thúy (Bình San) rồi gói ghém tươi tỉnh gửi lên Sài Gòn tặng ông. Do vậy, nhớ quê và quý bạn, ông đã đề bài thơ…”! Như thế đã biết được nguồn gốc của bài thơ, ta có thể hiểu được nó rõ hơn vì đọc bản gốc bằng chữ Hán dễ gây sự lẫm lẫn trong khi muốn hiểu ý tứ của bài thơ!
Một điểm đặc biệt là trong những bài họa thơ của người ngày nay tôi đọc được bài của thầy Hồ Văn Ưng, cũng người Long Xuyên. Đối với thầy Ưng, tôi chỉ “văn kỳ thanh…” và rất cảm phục cái tài và sự hiểu biết của ông, còn “hình” thì tôi chỉ thấy ông trên mạng!
Đường xuống Hà Tiên mờ bụi trần
Vườn xưa mới nở một cành xuân
Bạc đầu tỉnh giấc “phù hoa mộng”
Đất vẫn tuyệt vời, ta cố nhân!
(Hồ Văn Ưng, Long Xuyên, 14/05/2022)
Tôi không thể viết dài hơn! Mời các bạn vào trang FB của anh Patrice Tran (trước kia cũng có thời gian sống ở LX) để đọc thêm!
Long Xuyên, tháng 3/ 2023
Nhận xét
Đăng nhận xét