KIẾM SẮT TÂY SƠN

 KIẾM SẮT TÂY SƠN

 

Hôm đi thăm Bảo Tàng Quang Trung tại Bình Định vừa rồi, tôi có chú ý những thanh kiếm sắt được trưng bày trong một tủ kính. Mảnh giấy giới thiệu có hàng chữ: “Kiếm sắt. Binh khí của nghĩa quân Tây Sơn…”. Nhìn hình dạng thì tất cả 21 thanh đều là trường kiếm (tôi lưu ý là trường kiếm – không phải đoản kiếm) và tất cả đều đã gỉ sét nhưng vẫn còn giữ gần đủ hình dáng thanh kiếm. Điều này cũng không lạ vì dầu sao tuổi đời của chúng cũng chỉ mới hơn hai trăm năm, thời gian chưa đủ dài để hủy hoại khối sắt thép này. Tuy nhiên khi ước lượng chiều dài các thanh kiếm, độ dài không bằng nhau, đều chỉ trong khoảng từ năm đến bảy tấc, và bề ngang của lưỡi kiếm cũng nhỏ tương ứng với chiều dài (khoảng hai phân) thì tôi lại phân vân với ý nghĩ trong đầu! Nói chung, tôi nghĩ rằng tất cả thanh kiếm này đều ngắn rõ rệt so với tầm tay của người đương thời...

 

Tôi nghĩ thanh trường kiếm là vũ khí quan trọng của chiến sĩ thời xưa, nó phải có chiều dài và sức nặng tương ứng để có hiệu quả sát thương và không thất thế khi va chạm với các loại binh khí khác nhau của đối phương khi chiến đấu, nhất là trong các cuộc xáp chiến và hỗn chiến. Như thế nếu cho rằng những thanh kiếm nhỏ cở năm-bảy tấc này vừa tay đối với người lính thời Tây Sơn thì không lẽ con người Việt mình về thể xác vào hơn hai trăm năm trước nhỏ con quá nhiều so với con người ngày hôm nay hay sao ?! Ý tưởng này làm chính tôi phải phân vân!  Xin hỏi ai có ý kiến gì hay ?

Cũng trong ý tưởng so sánh tầm vóc thể xác của con người thời xưa và thời nay, tôi nhớ những lần nhìn bộ triều phục trưng bày trong Lăng Thoại Ngọc Hầu ở Núi Sam Châu Đốc,  tôi cũng đã có ý nghĩ là cả mũ, áo và đôi hia đều nhỏ hơn kích cỡ con người  của tôi khá nhiều (mà tôi vốn cũng chẳng được to xác!). Nên nhớ là khi ông Nguyễn Văn Thoại có chức vụ đủ cao để vận bộ triều phục kia thì ngày đó cũng cách nửa thế kỷ sau thời Tây Sơn khởi nghĩa, nghĩa là cách nay chưa tới hai trăm năm. Ông theo nghiệp võ khi tuổi còn rất trẻ, không lý nào đến khi làm quan to mà thân thể chỉ lớn bằng đứa trẻ mười bốn mười lăm tuổi ngày nay? Bộ triều phục của ông cũng còn được trưng bày tại đó, mọi người cứ đến xem và nhận xét cho thêm phần khách quan hơn!

Không phải chỉ là tầm vóc của riêng người Việt mình; trước kia khi có dịp đi thăm một số bảo tàng Âu châu tôi cũng đã ghi nhận một số chi tiết khiến tôi nghĩ rằng người Âu xưa, thời trung cổ, nhỏ con hơn người Âu bây giờ.  Trong lâu đài Nuremberg nổi tiếng có đến một ngàn năm tuổi (mà những lần trùng tu về sau đã khiến nó lại mang dáng dấp kiến trúc Gothique), tôi thấy thanh bảo kiếm Mauritius của vua Henri III là trường kiếm mà không dài hơn bao nhiêu so với những  thanh đoản kiếm của các chiến binh La Mã sử dụng để đánh cận chiến trong các phim Holywood ngày nay. Khi bước vào phòng dành riêng cho các hiệp sĩ bảo vệ lâu đài , tôi phải hơi cúi thấp xuống để khỏi đụng đầu vào vòm cửa. Cái áo giáp sắt và nón sắt treo trên tường trông quá nhỏ, nếu tôi mặc vào và đội lên sẽ không được vì quá chật. Giường ngủ của các lãnh chúa trong các lâu đài khác ở vùng Bavière hay trong một lâu đài cổ bên bờ sông Rhin tôi đã đến thăm đều có vẻ nhỏ một cách “khác thường”. Ngoài ra khi tham quan các Làng Bảo Tàng dân tộc học của họ, tôi cũng thấy trưng bày các giường ngủ của thường dân, tất cả đều có vẻ không đủ dài cho một người cao khoảng một thước sáu nằm thẳng chân!…

 

Cùng với ý nghĩ đó, khi thăm lâu đài Nagoya nổi tiếng ở Nhật với biểu tượng những linh vật theo truyền thuyết có đầu hổ mình cá (tiger-headed fish) đặt trên nóc mái (mà nhìn cái tượng đúc to lớn linh vật này dưới tiền sảnh dành cho du khách đứng chụp hình tôi lại không thấy được cái mặt cọp) tôi đã cố tình tìm bằng chứng về sự sai biệt vóc dáng của người xưa và nay. Thì đây, trong các tủ trưng bày, tôi thấy những bộ giáp trụ trông rất dữ dằn của những chiến binh Nhật (giống y như trong phim The Last Samurai), tuy chất liệu làm áo giáp khiến nó có vẻ cồng kềnh nhưng chiếc áo giáp vẫn không đủ lớn cho người kích thước trung bình ngày nay mặc! Tôi cũng đã nhận thấy những thanh kiếm Samurai xưa có vẻ ngắn và nhỏ hơn thanh kiếm “ngày nay”của “Kiếm sĩ mù” Takeshi Kitano đeo để đóng phim và cũng ngắn hơn thanh kiếm của kiếm sĩ Nhật trong một phim Lý Tiểu Long vài mươi năm trước!

Lại cũng nên nói thêm. Tại vườn ngự uyển Shalimar ở cố đô Lahore, Pakistan nổi danh với hơn 400 vòi nước phun (fountain), (trong đó có vài nguồn nước  ứa ra ngay từ bên trong những tấm đá cẩm thạch to lớn phẳng lỳ được dựng nghiêng, không thấy vòi ở đâu nhưng nước cứ tuôn tràn như một dòng suối nhỏ ); trong vườn có một phòng tắm chung của các cung nữ,.Tại đây tôi cũng đã không ngạc nhiên lắm khi thấy những ô tắm cá nhân nhỏ xíu và những vòi tắm khá thấp. Điều này cũng chứng tỏ các thiếu nữ của xứ Hồi giáo này ngày xưa cũng nhỏ con hơn người bây giờ!

 

Như vậy nói chung tầm vóc con người từ Âu qua Á vài trăm năm trước đều nhỏ hơn con người ngày nay khá nhiều? Dầu sao tất cả chỉ là ý nghĩ so sánh chủ quan của tôi. Ước gì tôi có được nhiều tài liệu của các nhà khảo cổ về tầm vóc con người ngày xưa ! 

Khi đi tham quan du lịch tôi hay tò mò tìm hiểu vụn vặt. Tôi viết ra đây chỉ để mọi người đọc chơi; đừng dùng như tài liệu tham khảo !

 

Tháng 7/ 2013

Hình minh họa: (Lâu đài Nuremberg Đức, hình chụp trên sách hướng dẫn du lịch)