TƯỢNG PHẬT LẠ (2)

TƯỢNG PHẬT LẠ (2)

Dựa vào những bài bình luận trên mạng, tôi nghĩ câu chuyện “tượng Phật lạ” có lẽ bắt đầu khi trên một trang FB cá nhân ở Thái Lan (vào năm 2013) có người đăng hình một bức tượng Yab-Yum và cho rằng có xuất xứ tại VN. Rồi tờ Bangkok Post dẫn lời một cư dân mạng, gọi người đúc tượng là “quỷ dữ”, muốn làm “ô uế thanh danh của Đức Phật”. Thế là nhiều người Việt bắt đầu tham gia bình luận.

 

Đọc trên mạng tôi thấy có nhiều lời giải thích khác nhau về ý nghĩa bức tượng “Yab-Yum” đó. Nói chung không ai nhìn vào đấy với cặp mắt trần tục! Trên diễn đàn của Hội liên hiệp Thanh niên có người cũng nghĩ là pho tượng xuất xứ từ VN nên cũng có người đặt vấn đề tìm hiểu thêm sự du nhập của Mật Tông vào nước Việt trong lịch sử Phật giáo VN. Tôi đã thấy hơi lạ khi có ý kiến cho rằng tượng đó thể hiện “âm-dương hòa hợp” (sao lại đem tư tưởng Dịch học giải thích một hình tượng Phật giáo?).

Nhưng đa số vẫn lý giải bằng những quan điểm của Phật pháp. Có một giải thích theo Nam-Bắc Tông cho rằng “hình tượng này nói đến việc Đức Phật vượt qua chướng ngại về sắc dục trước sự quyến rủ của các con gái Ma Vương. Ngài bình tâm vượt qua chướng ngại đó trong đêm ngài đắc đạo. Đây là thể hiện ý chí vượt qua những ham muốn tầm thường để đắc thành chính quả”. Nhưng có nhiều giải thích dựa theo Kim Cang Thừa của Phật giáo Tây Tạng. Thí dụ một giải thích cho rằng “bức tượng một cô gái ôm Đức Phật hoàn toàn không có ý nghĩa dâm dục mà chính là hiện thân của Phật phụ-Phật mẫu Phổ Hiền Như Lai Vương với trạng thái hợp nhất giữa thực tướng (tính không) và tâm linh”. Trạng thái này có thể giúp người sắp chết lĩnh ngộ được ánh sáng để giải thoát. Lại có một giải thích khác: “Hoan Hỉ Phật hai thân đều thoát y, tượng trưng không vướng mắc một chút gì, không nhiễm một hạt bụi, đã thoát ly khỏi bụi bặm phàm trần. Hai thân thể ôm lấy nhau, thân thể nam đại biểu phương tiện, thân nữ đại biểu trí tuệ, với ý nghĩa biểu thị phương pháp với trí huệ đều thành tựu, nam và nữ hòa hợp một thể, đầy đủ viên mãn”…

 

Khi xem tượng, tuy hình ảnh đập vào mắt ta có vẻ là cuộc giao hoan nhưng tiếng Tây Tạng “Yab-Yum” lại có nghĩa là “phụ-mẫu” (father-mother). Vậy muốn hiểu ý nghĩa của “Yab-Yum” ta phải tìm trong giáo lý của Kim Cang Thừa. Sau khi biết bức tượng có thể có nguồn gốc từ Phật giáo Tây Tạng và khi đọc quyển “Việt Nam Phật giáo sử luận” của Nguyễn Lang (1994) biết rằng Mật Tông cũng đã du nhập vào VN từ thời Lý-Trần và vẫn tồn tại tuy không nhiều tại vài ngôi chùa cổ, tôi đã trao đổi với một anh bạn đồng môn tên Hải hiện ở Mỹ vốn say mê tìm hiểu lịch sử Việt qua thơ ca và tìm hiểu các tôn giáo. Bạn Hải khuyên tôi nên xem website của anh (phanthuonghai.com) bài “Phật giáo Tây Tạng và Kim Cang Thừa” và lưu ý phần Đạo Đế của Mật Tông.

 

Bạn Hải đã viết: “Yab-Yum thường thấy trong hình tượng Kim Cang Thừa trình bày nam thần nữ thần trong tư thế giao hợp (đứng hay ngồi). Hình tượng của các Phật, Bồ Tát và Hộ Thần (thường là nam giới) thường có tư thế “Yab-Yum” với một “Quyến thuộc nữ nhân” (Shakti = Sakti = Consort). Yab-Yum biểu tượng sự kết hợp nguyên thủy của Trí Tuệ (wisdom) và Từ Bi (compassion), diễn tả một Thiên Thần nam giới trong thế giao hợp với consort nữ giới của mình. Người Nam đại diện Tử Bi và Phương Tiện Thiện Xảo (skillful means) trong khi đó người nữ đại diện cho Trí Tuệ. Ngũ Phương Phật và A Đề Phật đều có Shakti của mình…”.

Như vậy dựa vào những bàn luận trên mạng và trên bài viết của bạn Phan Thượng Hải ta cũng có thể hiểu phần nào ý nghĩa đạo pháp của bức tượng mà bề ngoài mang hình thức tình dục trên.

(Còn tiếp)

Long Xuyên 2018